Taslak Tebliğdeki Düzenleme

Görüş ve Öneri

1- Şirketin kendi hisselerinin veya ortaklık payının itibari değerin altında veya üstünde olacak şekilde iktisap edildikten sonra elden çıkarılması veya sermaye azaltılması sonucu oluşan kar veya zararın kurum kazancıyla ilişkilendirilip ilişkilendirilmeyeceği,

Tebliğ taslağının 1. Maddesiyle Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 1)’e eklenen;

“15.6.7.4. İktisap edilen hisse senetleri ve ortaklık paylarının iktisap bedelinin altında bir bedelle elden çıkarılması” başlıklı bölümde;

(H) A.Ş. nezdinde ortaya çıkan 10.000 TL zarar, (H) A.Ş.’nin kendi hisse senetlerinin iktisabında veya satışında Kanunun transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümlerine göre eleştiri konusu yapılacak bir durum bulunmaması kaydıyla, kurum kazancının tespitinde dikkate alınabilecektir.

“15.6.7.6. İktisap edilen hisse senetleri veya ortaklık paylarının iktisap bedelinin üzerinde bir bedelle elden çıkarılması” başlıklı bölümde

I) Ltd. Şti., 11/7/2021 tarihinde iktisap ettiği kendi ortaklık paylarını 21/7/2022 tarihinde 70.000 TL bedel karşılığında satmıştır. (I) Ltd. Şti. nin, iktisap bedelinin üzerinde bir bedelle kendi ortaklık paylarını elden çıkarması nedeniyle, bu aşamada da Gelir Vergisi Kanunu’nun 94 üncü maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca vergi kesintisi yapılmayacak olup, (70.000 – 60.000) 10.000 TL tutarında satış kazancı genel hükümler çerçevesinde vergilendirilecektir.

Açıklamaları yapılmıştır.

Tebliğ taslağında ki belirtilen açıklamalardan Şirketin kendi hisselerinin veya ortaklık payının itibari değerin altında veya üstünde olacak şekilde iktisap edildikten sonra elden çıkarılması veya sermaye azaltılması sonucu oluşan kar veya zararın kurum kazancının tespitinde genel hükümler çerçevesinde dikkate alınabileceği belirtilmiştir.

Bilindiği üzere 5520 Sayılı KVK 5/1-a bendi uyarınca tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları, 5/1-(ç) bendi uyarınca anonim şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları payların bedelinin itibari değeri aşan kısmı, 5/1-(e) bendi uyarınca iki tam yıl aktifte iştirak hisselerinin satışından elde edilen kazancın %75’i kurumlar vergisinden istisna olup,  11/1-(e)  bendi uyarınca Kanunlarla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak tespit edilen hadler saklı kalmak kaydıyla, menkul kıymetlerin itibari değerlerinin altında ihracından doğan zararlar ile bu menkul kıymetlere ilişkin olarak ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler kurum kazancından indirilememektedir.

Şirketlerin kendi hisse senetleri ve ortaklık paylarının iktisap veya itibari değerin altıda veya üstünde elden çıkarması veya sermaye azaltımı yoluyla itfa etmesi halinde oluşan kar veya zararın kurum kazancıyla ilişkilendirilmeden özkaynak hesaplarında muhasebeleştirilmesi gerektiği değerlendirilmekle birlikte, Şirketlerin yeniden satış veya sermaye azaltımı yoluyla itfa ettiği kendi hisse senetlerini ve ortaklık paylarına ilişkin olarak kar veya zararlar için yukarıda belirtilen genel hükümlerin nasıl uygulanacağı konusunda Taslakta açıklama yapılması yararlı olacaktır.

2- İktisap edilen hisse senetleri ve ortaklık paylarının sermaye azaltımı yoluyla itfası

Tebliğ taslağının 1. Maddesiyle Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 1)’e eklenen;

15.6.7.3. İktisap edilen hisse senetleri ve ortaklık paylarının sermaye azaltımı yoluyla itfası başlıklı bölümde;

“Tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetleri veya ortaklık paylarını sermaye azaltımı yoluyla itfa etmeleri halinde, iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki olumsuz farkın, sermaye azaltımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarih itibarıyla sermaye şirketleri nezdinde %15 oranında vergi kesintisine tabi tutulması gerekmektedir.”

Açıklamaları yapılmıştır.

Söz konusu düzenleme vergi güvenlilik müessesesi olarak mevzuata eklendiğinden “tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetleri veya ortaklık paylarını sermaye azaltımı yoluyla itfa edilmesi” işleminde örtülü kar dağıtımı ancak itibari değerinin üzerinde alınan payların sermaye azaltımı yoluyla itfa edilmesi halinde mümkün olacaktır. Dolayısıyla Tebliğ taklağının bu maddesinde açıklamanın;

“Tam mükellef sermaye şirketlerinin itibari değerin üzerinde ki bir bedelle iktisap ettikleri kendi hisse senetleri veya ortaklık paylarını sermaye azaltımı yoluyla itfa etmeleri halinde, iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki farkın, sermaye azaltımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarih itibarıyla sermaye şirketleri nezdinde %15 oranında vergi kesintisine tabi tutulması gerekmektedir.”

Şeklinde yapılması daha uygun olacaktır.

3- Şirketlerin kendi hisse senetleri ve ortaklık paylarının bedelsiz veya külli halefiyet yoluyla (karşılıklı iştirak ilişkisi bulunan şirketlerin birleşmesi gibi hallerde) uygulamanın nasıl yapılacağı

Şirketlerin kendi hisse senetleri ve ortaklık paylarının bedelsiz veya külli halefiyet yoluyla (karşılıklı iştirak ilişkisi bulunan şirketlerin birleşmesi gibi hallerde) iktisap etmeleri mümkündür. Tebliğ taslağında bu gibi durumlarda nasıl uygulama yapılacağı hakkında herhangi bir açıklama yapılmamıştır.

Şirketlerin kendi hisse senetleri ve ortaklık paylarının bedelsiz veya külli halefiyet yoluyla (karşılıklı iştirak ilişkisi bulunan şirketlerin birleşmesi gibi hallerde) iktisap edilmesi halinde herhangi bir örtülü kazanç dağıtımı söz konusu olmayacaktır. Bu sebeple bedelsiz veya külli halefiyet yoluyla (karşılıklı iştirak ilişkisi bulunan şirketlerin birleşmesi gibi hallerde) iktisap edilen payların sermaye azaltımı yoluyla itfası durumunda tevkifat yapılmaması gerektiği değerlendirilmektedir.

4- Şirketlerin kendi hisse senetleri ve ortaklık paylarının iktisabında tevkifat yükümlüğü ve Transfer Fiyatlandırması Mevzuatı

Tam mükellef sermaye şirketlerinin kendi hisselerini iktisap etmek suretiyle vergisiz bir şekilde kar dağıtımı yapmalarının önüne geçmek ve şirket karlarının dağıtılıp dağıtılmadığına bakılmaksızın tevkif yoluyla alınacak vergiye ilişkin bir vergi güvenlik müessesesi olarak ihdas edilen düzenleme ile transfer fiyatlandırması mevzuatı arasındaki ilişki hakkında açıklama yapılmamı uygun olacaktır.

Kurumlar vergisi ve gelir vergisi mevzuatında yer alan transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç aktarımı yasağına ilişkin düzenlemeler, tam mükellef sermaye şirketlerinin kendi hisselerini iktisap etmelerini de kapsayan daha genel bir vergi güvenlik müessesidir. Bu düzenlemeye göre ilişkili kişilerle emsaline uygun olmayan bedellerle Şirketin kendi hisselerinin alınıp/satılması durumunda transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazanç, dağıtılmış kâr payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılmakta ve daha önce yapılan vergilendirme işlemleri, taraf olan mükellefler nezdinde buna göre düzeltilmektedir.

Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtıldığı tespit edilen ve gerekli düzeltme işlemleri yapıldığı için vergi güvenliği sağlanan kazanç için, 194 Sayılı GVK 94/3. Fıkrası kapsamında tekrar tevkifat yapılması mükerrer vergilendirmeye yol açacağından, şirketlerin kendi hisse senetleri ve ortaklık paylarının iktisabında tevkifat yükümlüğü yerine getirilirken varsa transfer fiyatlandırması mevzuatı düzenlemelerine göre düzeltme işlemi yapılmış olan kazançlar dikkate alınmaması gerektiği değerlendirilmektedir.

Taslak Tebliğdeki Düzenleme

Görüş ve Öneri

1- 7256 Sayılı Kanun ile 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Kurumlar Vergisi ve Geçici Vergi Oranı başlıklı 32. Maddesinde yapılan düzenleme ile Payları, Borsa İstanbul Pay Piyasasında işlem görmek üzere, en az %20 oranında ilk defa halka arz edilen kurumların paylarının ilk defa halka arz edildiği hesap döneminden başlamak üzere beş hesap dönemine ait kazançlarına ait kurumlar vergisi oranının 2 puan indirimli olarak uygulanması öngörülmüştür.

Bu düzenlemeye ilişkin olarak yayımlanan Tebliğ taslağında ki “Ancak, indirimli oran uygulamasından yararlanılabilmesi için en az %20 oranındaki halka açıklığın ilk defa halka arzın gerçekleştiği hesap döneminden itibaren beş hesap dönemi boyunca korunması gerekmektedir.” şeklindeki açıklamalarından ve verilen örneklerden uygulamadan yararlanmak için halka açıklık oranının %20 olması gerektiğinin değerlendirildiği açıklanmıştır.

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. Maddesinde yapılan düzenlemeye ilişkin Kanun metninde halka açıklık oranı ifadesi kullanılmamış, en az %20 oranında halka arz ifadesi kullanılmıştır.

Maddede geçen halka arz ifadesi ile halka açıklık ifadesinin birbirinden farklı anlamları bulunmaktadır. Örneğin; 500 milyon TL. sermayesi bulunan bir Şirket sermaye artırmadan mevcut paylarını halka arz ederek borsada işlem görmeye başladığında 100 milyon TL. sermayesini halka arz ettiğinde hem halka arz edilen payın mevcut sermaye içindeki oranı hem de halka açıklık oranı (100/500=) %20 olacaktır. Bu şirket mevcut sermayeye ilave 100 milyon TL. sermaye artırımı yoluyla halka arz yaptığında, halka arz edilen payların mevcut sermaye içindeki oranı yine (100/500=) %20 olacak, ancak artırılan sermaye içinde halka açıklık oranı (100/600=) %16,66 olacaktır. Bu şirketin sermaye artırımı yoluyla halka arzında halka açıklık oranının %20 oranını yakalayabilmesi için 125 milyon TL. sermaye artışı yapması gerekecektir. Oysaki

Yapılan düzenleme ile halka açılma, kaydileşme teşvik edildiğinden ayrıca Maddede halka açıklık oranı ifadesi geçmediğinden, “Payları, Borsa İstanbul Pay Piyasasında ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurumların” ifadesindeki %20 oranının halka açıklık oranı değil, payların ilk defa halka arzında halka arz edilecek payların halka arz öncesi mevcut sermayeye oranının anlaşılması gerekmektedir.

İlk defa halka arzda mevcut sermayenin asgari olarak %20’sinin halka arzı sonucunda asgari halka açıklık oranı %16,66 yapmaktadır. İndirimden yararlanılan hesap döneminden itibaren beş hesap dönemi içinde pay oranına şartın kaybedilmemesi gerektiğinden, ilk defa %20 oranında halka arzdan sonra 5 yıl boyuncu halka açıklık oranının en az %16,66 olarak muhafaza edilmesi gerekmektedir.

Taslak Tebliğdeki Düzenleme

Görüş ve Öneri

2- Şartları sağlayarak payları en az %20 oranında halka arz edilen Şirketlerden 5520 Sayılı KVK 32/A maddesine göre yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımları dolayısıyla yatırıma katkı tutarı desteğin yararlanan şirketlerin KVK 32/A maddesine göre indirimli kurumlar vergisinin nasıl uygulanacağı hakkında bir açıklama yapılması uygun olur.

Kanunun 32. Maddesine göre halka açıklıkla ilgili kurumlar vergisi oranının 2 puan indirimli uygulanması genel bir düzenleme olup, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlar kapsamında elde edilen kazançlara vergi indirimi uygulanması öngören Kanunun 32/A maddesindeki düzenlemenin ise özel bir düzenlemedir. Bu sebeple halka açıklıkla ilgili şartları sağlayan Şirketlerde ilk önce 32. Maddedeki 2 puanlık indirimin sonra 32/A maddesinde ki indirimin uygulanması gerektiği değerlendirilmekte olup, konu aşağıdaki bir örnekle açıklığa kavuşturulmalıdır. 

Örnek : Sağlık sektöründe faaliyette bulunan (A) A.Ş.’nin paylarının %20’si ilk defa 15/08/2021 tarihinde halka arz edilmiş olup, Şirketin 2021 hesap döneminde yatırıma katkı oranı %15 kurumlar vergisi indirim oranı %50 olan yatırım teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirdiği yatırımlardan elde edilen kazancı bulunmaktadır. Bu Şirketin 2021 yılında elde ettiği kurum kazancına uygulanacak kurumlar vergisi oranı bulunurken ilk olarak halka açıklıkla ilgili 2 puanlık indirim uygulanacak daha sonra yatırım teşvik belgeli yatırıma ilişkin vergi indirimi uygulanacaktır. Buna göre (A) A.Ş.’nin 2021 yılında yatırım teşvik belgesi kapsamında yaptığı yatırımlardan elde ettiği kazanca uygulanacak kurumlar vergisi oranı ((%20-%2)x%50=) %9 olacaktır.

3- 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Kurumlar Vergisi ve Geçici Vergi Oranı başlıklı 32. Maddesinde yapılan düzenleme ile halka arz edilen kurumların paylarının ilk defa halka arz edildiği hesap döneminden başlamak üzere beş hesap dönemine ait kurum kazançlarına kurumlar vergisi oranı 2 puan indirimli olarak uygulanacak olup, kapsama giren Şirketlerin geçici vergi oranı ile yıl içinde halka arz edilen Şirketlerin halka arzın gerçekleştiği dönemden önceki dönemlere ait geçici vergi oranları hakkında açıklama yapılması uygun olacaktır. 

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. Maddesinin ikinci fıkrasına göre cari vergilendirme döneminin kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilen esaslara göre ve cari dönemin kurumlar vergisi oranında geçici vergi ödenmesi gerekmektedir. Bu sebeple Payları, Borsa İstanbul Pay Piyasasında işlem görmek üzere, en az %20 oranında ilk defa halka arz edilen kurumların, payların ilk defa halka arz edildiği hesap döneminden başlamak üzere beş hesap dönemine ait kazançlarına ait geçici vergi oranının da 2 puan indirimli olarak uygulanacağı açıklanmalıdır. Halka arzın gerçekleştiği dönemden önceki dönemlere 2 puan indirilmeden geçici vergi ödenmiş olacağından, önceki dönemlerle ilgili düzeltme yapılıp yapılmayacağı ve kurumlar vergisi oranına göre 2 puan fazla ödenmiş bulunan geçici verginin kurumlar vergisi mahsubu ve mahsup edilemeyen kısmın iadesi ile ilgili açıklama yapılması faydalı olacaktır.