Cumhuriyet tarihinin en geniş kapsamlı af ve vergi barışı yapılandırması olarak nitelendirilen “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” ile kanun kapsamına giren alacakların gecikme zammı/faizi yerine bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile taksitlendirilerek ödenme imkânı getirilmektedir.

Tasarının, 1. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinde “TEFE/ÜFE aylık değişim oranları tabirinin, Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 31/12/2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1/1/2005 tarihinden itibaren de üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını” ifade ettiği, 20. maddesinin 7. fıkrasında ise “kanun uygulamasında faiz, gecikme faizi, gecikme zammı, gecikme cezası, cezai faiz gibi fer’i alacaklar yerine TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanması öngörülen tutarın tespitinde, TEFE/ÜFE aylık değişim oranlarının belirlenmediği dönemler için alacağa ilgili dönemde uygulanan fer’i alacağın hesaplanmasına esas alınan oranın yarısının dikkate alınacağı” belirtilmiştir.

Benzer bir uygulama 27.02.2003 tarihinde yayınlanan 4811 Sayılı Vergi Barışı Kanunu ile yapılmış olup, Meclise sunulan tasarının 4811 Sayılı Kanun esas alınarak hazırlandığı görülmektedir. Ancak 4811 Sayılı Kanunun uygulandığı dönemlerde enflasyonun sürekli artması sebebiyle, aylık TEFE değişim oranları uygulanarak gecikme zammı hesaplanmasında bir sorun bulunmaz iken, yeni kanun tasarısının uygulanacağı dönemlerde fiyatlar genel seviyesinin bir önceki aya göre bazı aylarda artarken, bazı aylarda azalması sebebiyle, tasarıda öngörülen TEFE/ÜFE aylık değişim oranları ile yapılacak gecikme zammı hesabında sorunlar çıkacağı anlaşılmaktadır. 2003 yılından Kasım/2010 dönemine kadar aylık TEFE/ÜFE değişim oranları aşağıdaki gibidir.

2003-2004 TEFE/2005-2010 ÜFE Aylık Değişim Oranları

Tasarıda, fiyatlar genel seviyesinin bir önceki aya göre düşmesi sebebiyle TEFE/ÜFE aylık değişim oranlarının (-) eksi olduğu aylarda bu oranın nasıl dikkate alınacağı ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır. Tasarının lâfzî ifadesinden TEFE/ÜFE aylık değişim oranının (-) eksi olduğu aylarda, bu oranın (-) eksi dikkate alınarak gecikme zammı hesaplanması gerekmekte olup, böyle bir uygulama ise vade tarihi yeni olan vergiye daha fazla, vade tarihi eski olan vergiye ise daha az gecikme zammı hesaplanması gibi adaletsiz sonuçları ortaya çıkaracaktır. Ayrıca Şubat, Mart, Nisan 2008 dönemlerinde olduğu gibi TEFE/ÜFE aylık değişim oranlarının, bu dönemlerde yürürlükte bulunan gecikme zammı (%2,5)  oranının üzerinde gerçekleştiği dönemlerin bulunduğu da görülmektedir.  Tasarıda TEFE/ÜFE aylık değişim oranının Kanunun yayınlandığı tarihe kadar uygulanması öngörülmekle birlikte, kanunun yayınlandığı ay sonu itibariyle fiyatlar genel seviyesinin yüksek oranda artması halinde bu dönem için yürürlükteki %1,40 gecikme zammı oranının üzerinde bir oranla da karşılaşılabilecek olup, bu durum kanun ile amaçlanan hedeflerle uyuşmamaktadır.

Belirtilen mahzurların giderilmesi ve daha pratik bir uygulama yapılması amacıyla kanun kapsamına giren alacakların tahsilinde dikkate alınacak gecikme zammı oranının tespitinde TEFE/ÜFE aylık değişimleri yerine, 31.12.2010 tarihine kadar aşağıda örneği verilen TEFE/ÜFE yıllık artış oranının 12’ye bölünmesi ile bulunan tutarın ilgili yıllardaki gecikilen ay sayıları ile çarpılmak suretiyle bulunacak oranların dikkate alınması, bahsedilen sorunları gidereceği gibi, idari yönden de uygulamaları basit ve pratik bir hale getirecek ve kanunun mükellefler arasında adil ve eşit bir şekilde uygulanmasını sağlayacaktır.

Bu sebeple tasarının, 1. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin “TEFE/ÜFE aylık oranları tabirinin, Türkiye İstatistik Kurumunun belirlediği 31/12/2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE), 1/1/2005-31/12/2010 dönemlerinde üretici fiyatları endeksi (ÜFE)’nin yıllık değişim oranlarının aylık ortalamalarını, 01.01.2011 tarihinden itibaren kanunun yayın tarihine kadar olan dönem içinde yürürlükteki gecikme zammı oranının yarısını” ifade ettiği şeklinde değiştirilerek, aşağıdaki tabloda yer alan uygulanacak aylık oranlar kanun ekinde yayınlanmalıdır. Kanunun diğer maddelerinde TEFE/ÜFE ile hesaplamalarına ilişkin 32 ayrı yerde tekrar edilen “bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın” ifadesi yerine “kanuna ekli tabloda yer alan TEFE/ÜFE aylık oranları ile hesaplanacak tutarın” şeklinde düzenlenmelidir.

Uygulanacak TEFE/ÜFE aylık oranları kanunu ekli tablo ile belirlendiğinden tasarının 20. maddesinin 7. fıkrasına ihtiyaç kalmayacaktır.

2003-2004 TEFE/2005-2010 ÜFE Yıllık Artış Oranları ve Yıllık Artışların Aylık Ortalamaları

(*) Kasım 2010 Endeksi İtibariyle

Mevcut tasarıda yer alan ve yukarıda belirtilen çelişkiyi, 6183 Sayılı AATUHK’nun 51. maddesinde belirlenen hesaplama usul ve esasları çerçevesinde, gecikme zammı oranı yerine TEFE/ÜFE oranlarının uygulandığı bir örnekle ifade edecek olursak;

Mükellef (A)’nın Kasım 2008, (B)’nin ise Ocak 2009 dönemine ilişkin 100.000,00 TL KDV borçları vardır. 30.11.2010 tarihi itibariyle mevcut tasarıya göre bu mükelleflerin ödeyecekleri tutarlar aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

Tablodan da görüldüğü üzere, mükellef (B) daha kısa olan temerrüt süresine rağmen, mükellef (A)’dan 3.750,00 TL. daha fazla gecikme bedeli ödemek durumundadır.

Önerdiğimiz modele göre hesaplama tablosu ise aşağıda yer almaktadır.

Tasarı gerekçesinin kamuya olan borçların yapılandırılması ile ilgili bölümünde küresel ekonomik kriz etkileriyle kamuya yönelik yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde gecikmeler olması ve bu gecikmelere ek müeyyideler uygulanması ile borç tutarlarının daha da artması sebebiyle ödeme imkânları azalan yükümlülere, kamuya olan borçlarını enflasyon oranında endekslenmek suretiyle ödenmesi imkânı getirilmesinin amaçlandığı belirtilmektedir. Tasarıda belirtilen şekliyle, kanun kapsamına giren borçlara TEFE/ÜFE aylık değişim oranlarının uygulanmasının, yükümlülere adil ve eşit olmayan sonuçlar doğuracağı görülmekte olup, borç yapılandırmasında değişken TEFE/ÜFE aylık değişim oranları yerine, TEFE/ÜFE yıllık artış oranının aylık ortalaması gibi sabit bir oranın alınması, tasarı gerekçesinde belirtilen enflasyon oranında endeksleme uygulamasına daha uygun,  adil ve eşit bir uygulama yapılmasını sağlayacaktır.

(Bu makale 03.01.2011 tarihinde www.muhasebetr.com da yayınlanmıştır)