Karşılaştırmanın yapıldığı 1981 ve 2006 yılları verilerinin birbiriyle daha kolay mukayese edilebilmesi için para birimi olarak tablolarda USD kullanılmıştır. Aşağıdaki Tablo 1 de 1981 ve 2006 yılında KAYSO üyelerinden ilk 500 de yer alan firmaların üretimden satışlar tutarlarının USD olarak değerleri bulunmaktadır.
Tablo 1
|
FİRMA ÜNVANI
|
1981
Sıra
|
2006
Sıra
|
Üretimden Satışlar (USD)
|
|
1981
|
2006
|
|
Kayseri Şeker Fab. A.Ş.
|
1
|
3
|
32.588.571,43
|
246.500.207,86
|
|
Çinko Kurşun Metal Sanayi A.Ş.
|
2
|
-
|
30.127.098,21
|
---
|
|
Sümerbank Kayseri Pamuklu Sanayi
|
3
|
-
|
25.324.758,93
|
---
|
|
Orta Anadolu Ticaret ve Sanayi İşl. A.Ş.
|
4
|
5
|
17.852.276,76
|
170.129.218,57
|
|
Birlik Mensucat Ticaret ce San. İşl. A.Ş.
|
5
|
8
|
17.622.821,43
|
91.707.270,71
|
|
Kayseri Tekstil F. A.Ş.
|
6
|
-
|
15.113.035,71
|
---
|
|
Saray Halı A.Ş.
|
7
|
-
|
12.685.794,64
|
82.716.155,71 (İSO)
|
|
Hes Hacılar Elektrik
|
8
|
1
|
10.912.151,76
|
357.925.269,29
|
|
Atlas Halıcılık İşl. A.Ş.
|
9
|
-
|
10.469.205,36
|
---
|
|
Karsu Tekstil A.Ş.
|
10
|
14
|
6.787.339,29
|
67.575.348,57
|
|
Örgü Giyim Sanayi A.Ş.
|
11
|
-
|
6.696.428,57
|
---
|
|
Erciyes Boru San. A.Ş.
|
12
|
9
|
6.062.875,00
|
84.582.019,29
|
|
Lüks Kadife Tic. ve San. A.Ş.
|
13
|
-
|
5.866.214,29
|
---
|
|
S.B. Bünyan Yünlü San. (K.T.)
|
14
|
-
|
5.618.098,21
|
---
|
|
Meysu Gıda San A.Ş.
|
15
|
-
|
4.434.357,14
|
---
|
|
Merkez Çelik San. ve Tic. A.Ş.
|
-
|
2
|
---
|
270.126.881,43
|
|
Boytaş Mobilya San. ve Tic. A.Ş.
|
-
|
4
|
---
|
242.888.062,86
|
|
İstikbal Mobilya San. ve Tic. A.Ş.
|
-
|
6
|
---
|
127.755.590,00
|
|
Has Çelik ve Halat San. Tic. A.Ş
|
-
|
7
|
---
|
93.725.168,57
|
|
Yataş Yatak ve Yorgan San. Tic. A.Ş
|
-
|
10
|
---
|
82.490.975,00
|
|
Boyteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş.
|
-
|
11
|
---
|
80.863.842,14
|
|
Kumtel Day. Tük. Mal. Plastik San. ve Tic. A.Ş.
|
-
|
12
|
---
|
74.736.656,43
|
|
Keskinkılıç Gıda San. ve Tic. A.Ş.
|
-
|
13
|
---
|
72.876.037,86
|
|
Form Sünger ve Yatak San. Tic. A.Ş.
|
-
|
15
|
---
|
59.821.405,00
|
1981 : 1 USD = 112 TL
2006 : 1 USD =1,40 YTL
Üretimden satışlar baz alınarak düzenlenen bu tabloda 25 yıl içerisinde ilk 500 kuruluşun üretimden satışlar tutarı ortalaması USD bazında 7 kat artarken Kayseri firmalarında bu oranın 10 kat artış gösterdiği, 1981 yılında ilk 100 firma arasına giren firma bulunmazken 2006 yılında 2 KAYSO üyesi firma bulunduğu görülmektedir. USD bazında yapılan değerlemelerde 1981-2006 yılları arasında ABD’de yaşanan enflasyon katsayısının 0,80 olduğu, 25 yıllık süreçte Türkiye’de TEFE (ÜFE) endeksinin yaklaşık 22.672 kat arttığı, ayrıca aynı süreç içerisinde Türkiye’nin yaklaşık 2,5 kat büyüdüğü göz önünde tutulmalıdır.
İstanbul Sanayi Odası dergisinden özetlenerek düzenlenen Tab lo 2 ve Tablo 3’te yer alan, 1981 ve 2006 yıllarında 500 büyük firma arasına giren KAYSO üyelerinden 15 kuruluşun üretimden satışlar, satış hasılatı, bilanço kârı (vergiden önce), özsermaye ve çalışanlar sayısı verileri üzerinde yapılan incelemelere aşağıda yer verilmiştir.
1981 yılında KAYSO üyelerinden sıralamaya giren 15 büyük kuruluşun 10 tanesinin tekstil sanayi sektöründe çalıştığı aynı şekilde 500 büyük firmanın 97 tanesinin bu sektörde faaliyet gösterdiği. 2006 yılında 500 büyük firmanın 53 tanesinin, KAYSO üyelerinden ise 4 firmanın tekstil sektöründe faaliyet gösterdiği görülmüştür. 2006 yılında orman ürünleri ve mobilya sanayi sektöründeki 11 firmadan 4 tanesinin Kayseri Firması olduğu görülmektedir.
Kuruluşlarda çalışanların sayısı göz önünde tutulduğunda KAYSO üyelerinden büyük kuruluşların diğer sınıflamalara göre (Üre timden satış, satış hasılatı, bilanço kârı ve özsermaye) daha ön sıra da yer aldığı görülür. Örneğin 1981 yılında KAYSO üyelerinden 5 büyük firma 500 büyük firmayı gösterir listedeki ilk 100 firma arasına girmiştir, 2006 yılında ise bu rakam 4 te kalmıştır. Bi lanço kârlılığı, üretimden satışlar ve satış hasılatı açısından aynı şekilde 2006 yılı için bir inceleme yapıldığında 2 şer, özsermaye açısından ise ancak 1 firmanın ilk 100 arasına girdiği görülür (Tablo 2).
Tablo 3 den görüleceği üzere 2006 yılını KAYSO odasına bağlı firmalar 1 tanesi hariç kârla kapatmışlardır. 1981 yılında ise 15 firmadan 8 i dönemi zararla kapatmış ve bu 8 firmanın zararları toplamı diğer 7 firmanın kârları toplamından daha büyük olduğu için KAYSO 1981 yılında firmalar kâr-zarar toplamı negatif olan 2 Sanayi Odasından bir tanesi olmuşken. 2006 yılında 500 firmanın dönem karı ortalamasına bakıldığında 20.398.025,01 USD olduğu, aynı ortalamanın KAYSO üyeleri için ise 14.880.023,60 USD olduğu görülmektedir yani KAYSO odasına bağlı firmaların dönem karı ortalamasının ilk 500 firmanın ortalamasının gerisinde kaldığı görülmektedir. Buna rağmen KAYSO üyelerinden 5 firmanın ortalamanın üzerinde dönem karı elde ettiği görülmektedir.
Türkiye genelinde 500 büyük kuruluşun üretimden satışları top lamı, satışlar toplamına bölündüğünde 0.80 bulunur. Diğer bir deyiş le 500 büyük kuruluşun toplam satışlarının %80’i kendileri tarafından üretilmiştir. KAYSO üyesi kuruluşlar bu açıdan incelendiğinde bu oran 0.92 bulunur. Yani bölgemizdeki büyük kuruluşların sa tışları toplamının % 92’si bu kuruluşları tarafından üretil mektedir. 1981 yılında ise bu oranlar 500 büyük kuruluş için 0,79 iken KAYSO üyelerinde 0,97 dir. (Tablo 4)
Tablo 4
|
|
2006
|
1981
|
|
|
500 Büyük Firma
|
KAYSO üyeleri
|
500 Büyük Firma
|
KAYSO üyeleri
|
|
Üretimden Satışlar/Satışlar
|
0,80
|
0,92
|
0,79
|
0,97
|
500 büyük firmanın ortalama üretimden satış, satış tutarı, bi lanço kârı, özsermayesi ve istihdamı hesaplanmış ve Tablo 5 de düzenlenmiştir.
Tablo 5
|
|
2006(USD)
|
1981(USD)
|
|
500 BüyükFirma
|
KAYSO üyeleri
|
500 BüyükFirma
|
KAYSO üyeleri
|
|
Üretimden SatışlarOrtalama
|
265.569.497,01
|
141.580.263,57
|
37.686.660,71
|
13.877.428,57
|
|
Satış TutarıOrtalama
|
333.762.529,63
|
153.445.694,71
|
47.727.035,71
|
14.288.866,07
|
|
Öz SermayeOrtalama
|
139.762.564,98
|
59.033.842,19
|
8.650.526,79
|
1.400.294,64
|
|
Dönem KârıOrtalama
|
20.414.680,79
|
10.628.588,29
|
2.745.160,71
|
-424.625,00
|
|
İstihdamOrtalaması
|
1058
|
1102
|
1.039
|
734
|
Tablo 5 incelendiğinde KAYSO üyesi 15 büyük kuruluşun satış tutarı, bilanço kârı, ve özsermaye ortalamaları nın, 500 büyük kuruluşu kapsayan ortalamaların gerisinde kaldığı açıkça görülür. Yalnız burada göz önünde tutulması gereken başka bir rasyo da satış tutarının özsermayeye oranıdır. 500 büyük kuruluş bu açıdan incelendiğinde, ortalama satış tutarının, ortalama özser mayenin 2,39 katı olduğu görülür. KAYSO üyesi 15 büyük ku ruluşta bu oran 2,60 dır. Diğer bir deyişle KAYSO üyesi 15 büyük kuruluş ortalama olarak özsermayelerinin 2,60 katı kadar satış hasılatı elde etmişlerdir ve bu açıdan 500 büyük kuruluş ortalama sına göre daha başarılıdırlar. Bu da söz konusu firmaların özsermaye devir hızının da aynı oranda yüksek olduğunu göstermektedir. 1981 yılı verilerine bakılacak olursa 500 büyük için bu oran 5,52, KAYSO üyeleri için ise 10,2 dir. Yani 25 yıl içerisinde 500 büyük genelindeki yaklaşık %50 lik düşüşe karşın KAYSO üyelerinde yaklaşık %75 lik bir düşüş gerçekleşmiştir. Aynı şekilde üretimden satışlar ve özsermaye karşılaştırıldığında bu oran 500 büyük kuruluş için 1,90 iken KAYSO üyesi 15 büyük kuruluş için 2,40 dır. Bu oran lar hesaplanarak Tablo 6 de özetlenmiştir.
Tablo 6
|
|
2006
|
1981
|
|
500 Büyük Firma
|
KAYSO üyeleri
|
500 Büyük Firma
|
KAYSO üyeleri
|
|
Ort. Satış/Ort. Öz Sermaye
|
2,39
|
2,60
|
5,52
|
10,20
|
|
Ort. Ürt. Satış/Ort. Öz Serm.
|
1,90
|
2,40
|
4,35
|
9,90
|
|
Ort. Öz Sermaye/Ort. İstihdam
|
132.090,41 USD
|
53.572,97 USD
|
8.321,43 USD
|
1.901,79 USD
|
|
Ort. Satış/Ort. İstihdam
|
315.440,89 USD
|
139.251,34 USD
|
45.937,50 USD
|
19.464,29 USD
|
Tablo 6 de daha önce açıklanan oranlar bulunmuş, ayrıca öz sermaye ortalaması, istihdam ortalamasına bölündüğünde 500 bü yük firmada 132.090,41 USD özsermayeye karşılık 1 kişinin istih dam edildiği görülmüşken, Kayseri'deki 15 firmada ise bu rakam her 53.572,97 USD özsermayeye karşılık 1 kişinin istihdam edildi ğini ortaya koymuştur. Satış tutarı ortalamalarının, istihdam ortala malarına bölünmesi sonucunda da, 500 büyük firmada istihdam edi len personel başına 315.440,89 USD satış tutarı elde edildiği, buna karşılık Kayseri'deki 15 büyük firmada ise satış tutarının, istihdam edilen kişi başına 139.251,34 USD olduğu görülmüştür. Bu da KAYSO üyesi büyük işletmelerin üretime dönük işgücü yoğun kuruluşlar olduğunu bir kez daha vurgular.
1981 yılında 500 büyük firma arasında yer alan 69 kamu kuruluşuna karşı 2006 yılında sadece 13 kamu kuruluşu ilk 500 e girmiştir. KAYSO üyelerinden listeye giren kamu kuruluşları sayısı 1981 yılında 5 iken 2006 yılında KAYSO üyelerinden sıralamaya giren kamu kuruluşu bulunmamaktadır.